فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای سیاسی جهان اسلام

نوشتار حاضر می‌کوشد روند شکل‌گیری رادیکالیسم اسلامی در نیجریه را بررسی کند. در این راستا، تلاش شده است به این سؤال پاسخ گفته شود که چه عواملی زمینه‌ساز ظهور و رشد افراط‌گرایی مذهبی در نیجریه به‌طور اعم و گروه بوکوحرام به‌طور اخص شده است. عوامل زمینه‌ساز ظهور بوکوحرام بسیار پیچیده هستند و شامل عوامل جمعیتی، اقتصادی، سیاسی و آموزشی می‌شوند. براساس شواهد موجود، افراطی‌های مسلمان گروه‌هایی هستند که دربرابر روند یکپارچه‌سازی مدرنیته ایستادگی می‌کنند و خواهان بازگشت احکام دینی به صحنۀ سیاست‌ورزی کشور خود هستند. این گروه‌ها به‌دلیل دسترسی‌نداشتن به سازوکارهای قانونی، از خشونت همچون ابزاری برای دستیابی به اهداف خود استفاده می‌کنند؛ به‌عبارت‌دیگر، معتقدان به این خط‌مشی آن را هویت جدیدی برای مسلمانان و راه‌حلی برای جلوگیری از زوال و انحطاط جوامع مسلمان می‌دانند. یکی از گروه‌های اسلامی نوظهور که رادیکالیزه شده است، بوکوحرام در کشور نیجریه است. براین‌اساس، متغیرهایی همچون فقر گستردۀ مناطق مسلمان‌نشین درمقایسه‌با مناطق مسیحی، عدم حضور مؤثر مسلمانان در عرصۀ سیاسی، وجود درگیری‌های قومی سابقه‌دار و احساس هویت‌زدایی در بین مسلمانان توسط دولت سکولار به رادیکال‌شدن هرچه‌بیشتر این گروه منجر شده است. راهکار حل مسئله نیز دو جنبه دارد: در وهلۀ اول، آغاز گفت‌وگو با بوکوحرام برای توقف حملات و در وهلۀ دوم، اجرای سیاست‌های مبتنی‌بر امنیت انسانی برای بهبود وضع زندگی در مناطق شمالی کشور نیجریه.