دوره 12، شماره 4 - ( پژوهش های سیاسی جهان اسلام شماره زمستان 1401 )                   جلد 12 شماره 4 صفحات 108-75 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.23222980.1401.12.4.4.5

XML English Abstract Print

بنیادهای نظری اندیشه تعالی در اندیشه سیاسی ایران معاصر رویکردی هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه
امیر اعتمادی بزرگ1 ، یحیی فوزی*2 ، سیدرضا حسینی3 ، محمدسالار کسرایی4
1- دانشجوی دکتری علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. (نویسنده مسؤل)
2- استاد گروه علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. ، yahyafozi@yahoo.com
3- استادیار گروه علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
4- دانشیار گروه جامعه‌شناسی سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
چکیده:   (1021 مشاهده)
نفوذ اندیشه‌های مدرن در ایران عصر قاجار رفته­رفته گروه‌های مختلف اجتماعی را به واکنش در برابر این موج فرهنگی نوظهور واداشت. انباشت تجربی در ایران معاصر همراه با تحولی که در جریان انقلاب مشروطه در مفاهیم سیاسی رخ داد، به تولید دو نظریه کلی در مواجهه با غرب و عقب­ماندگی انجامید. در واقع این دو نظریه در پاسخ به سه مسئله مهم عقب‌‌ماندگی، استعمار، و استبداد روی داد. در این پژوهش با روش تحقیق، تحلیلی و اسنادی و استنتاجی سعی در پاسخ به این سؤال داریم که اندیشه «تعالی» چیست و به‌‌عنوان نظریه رقیب نظریه ترقی­خواهی غرب­گرا در اندیشه سیاسی­ـ اجتماعی ایران معاصر، از چه مبانی هستی­شناسی و معرفت­شناسی در مواجه با استبداد و استعمار برخوردار بوده است؟ پاسخ به این سؤال با شناسایی زاویه دید، تفکیک عوامل شناخت و رجوع به جزئیات نظریه تعالی میسر خواهد شد؛ بنابراین شناخت مفاهیم و تحلیل خط سیر نظریه تعالی در اندیشه سیاسی ایران معاصر و تبیین بنیادها و نیروهای مؤثر بر شکل‌‌گیری نظریه تعالی در دو بعد هستی­شناسی و معرفت­شناسی از جمله اهداف این تحقیق به­شمار می­رود. برای طرح مباحث هستی‌‌شناسی در اندیشه تعالی ضرورت دارد به دیدگاه این اندیشه درباره هویت، اسلام، غرب، تاریخ و تمدن توجه کرد. سیاست متعالی با تعریف و انتظاری که از این مفاهیم دارد، بنیان معرفت‌‌شناسی خود را برمی‌‌سازد و با نقد نظریه‌‌های غرب‌‌گرا سعی­دارد به‌‌عنوان یک کلان‌‌روایت از هستی مستقل اسلامی ­ـ ­ایرانی در برابر انواع نظام‌‌های فکری رقیب محافظت نماید. مفاهیم هستی‌‌شناسی اندیشه تعالی الگوی آرمانی خود را بر پایه نقد سه قرائت از دین و مدرنیته و تاریخ برمی‌‌سازد.
 
واژه‌های کلیدی: تعالی، ترقی، هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، تجدد، اسلام.
متن کامل [PDF 513 kb]   (1093 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/6/21 | پذیرش: 1401/9/23 | انتشار: 1401/10/1
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.