فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای سیاسی جهان اسلام

درک و شناخت تمایلات و علایقِ مردم خاورمیانه از جمله کشورهای عرب آن که  در گفتمان­های هویتی ریشه دارد؛ از رهگذر نظرسنجی­های علمی بهتر صورت می­گیرد . نظرسنجی­های دوره­ای و قابل توجه موسسه پیو می­تواند در این راه یاری­رسان باشد . این مقاله در صدد است  با بهره­گیری از روش تحلیل گفتمان لاکلا وموفه  به  توصیف و شناخت واقع بینانه­ترگفتمان­های هویتی مردم 6 کشور مهم خاورمیانه یعنی مصر تونس، اردن، ترکیه، لبنان و پاکستان  بپردازد. گفتمان­های هویتی که به نوعی حاصل مفصل­بندی دال­هایی چون اسلام، آزادی، توسعه، و در جمع­بندی نهایی نوعی نسبت­سنجی میان عناصر سنت و تجدد است. واقعیت آن است که بی­قراری و شناوری دال­های هویتی وتلاش برای حاکم شدن یک گفتمان از راه مفصل­بندی­های موقت میان دال­های هویتی و استقرار یک گفتمان هویتی و تلاش برای به کنارنهادن گفتمان رقیب همچنان ادامه دارد. تحلیل نتایج این نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تحلیل‌های ذهنی و یکسویه در شناخت ماهیت این جنبش‌ها نارساست و تمایلات بعضا متعارض مردم خاورمیانه در گرایش به جمع ارزش‌های اسلامی و لیبرالی در عین اقتصاد کارآمد از رقابت گفتمان­های هویتی حکایت دارد.