دوره 12، شماره 3 - ( پژوهش های سیاسی جهان اسلام شماره پاییز 1401 )                   جلد 12 شماره 3 صفحات 155-133 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.23222980.1401.12.3.6.5

XML English Abstract Print

پیامدهای خلأ حضور ایالات متّحده آمریکا در غرب آسیا بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی: الگوی همکاری سازنده یا رقابت مخرب
حسین غریبی1 ، سیدجلال دهقانی فیروزابادی* 2، احمد نقیب زاده3 ، کیهان برزگر4
1- دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2- استاد گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، ( نویسنده مسئول) ، deghani@atu.ac.ir
3- استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4- دانشیار گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده:   (409 مشاهده)
تغییر در اولویت های راهبردی ایالات متّحده و تغییر جهت ژئوپلتیک واشنگتن به سمت منطقه هند-آرام با هدف مهار چین، سبب کاهش اهمیت و به تبع آن، کاهش حضور ایالات متّحده در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شده است. این تحوّل، فضا را برای نقش آفرینی دیگر قدرت های بزرگ از جمله روسیه و چین، مهیّا کرده و به دنبال آن، سیاست منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو قدرت منطقه ای رقیب را تحت تأثیر قرار داده است. در واکنش به این شرایط جدید، ریاض راهبرد تنوّع بخشی به شرکای امنیتی­اش (و همزمان تلاش برای اخذ تضمین های امنیتی از ایالات متّحده) را در پیش گرفته است و در این راستا، حتّی گزینه ای چون عادی سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی نیز، بیش از پیش قوّت می­گیرد. در سوی دیگر امّا ایران، که سیاست منطقه ای اش همواره حول محور مقاومت با حضور خارجی (مشخصاً ایالات متّحده) در منطقه، تعریف شده است، اکنون با یک تناقض راهبردی مواجه شده است، چرا که این بار این روسیه و چین متّحد ایران هستند که به دنبال افزایش نفوذ در منطقه خاورمیانه هستند.
در چنین فضایی، عامل تمایل همزمان ایالات متّحده آمریکا، چین و دیگر قدرت های فرامنطقه ای فعال در منطقه به ایجاد توازن میان تهران و ریاض و همزمان، عامل تمایل دو طرف به مدیریت تهدید دیگری، در عین پرهیز از نپذیرفتن نقش مسلّط یکدیگر، دو عاملی هستند که میتوانند منجر به افزایش خوش بینی ها در رابطه با شکل گیری رقابت کنترل شده میان ایران و عربستان شوند.
 
واژه‌های کلیدی: جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، ایالات متّحده، رقابت، همکاری، قدرت منطقه ای.
متن کامل [PDF 392 kb]   (115 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/1/25 | پذیرش: 1401/5/9 | انتشار: 1401/7/1
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.