فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای سیاسی جهان اسلام

منشأ پیدایش جریان تکفیری و عواملی که موجب رشد آن شده‌اند نیازمند کاوش و بررسی دقیق است؛ درواقع این جریان دارای دو دوره پیدایش و گسترش است؛ هرچند در پیدایش آن تفکرات افرادی چون احمد بن حنبل تا ابن قیّم جوزیه نقش داشته‌اند اما مهم‌ترین عامل و مقطع اوج‌گیری آن را باید زمانی دانست که غرب به سردمداری بریتانیا این جریان‌ را ابزار مناسبی برای تأمین منافع خود یافت و درنتیجه با ایجاد اتحاد بین آن‌ها و نهاد قدرت، نه‌تنها تکفیر را از موضع ضعف خارج کرد بلکه زمینه توسعه آن را در جنوب غرب آسیا فراهم ساخت.

البته وجود زمینه‌های اقتصادی، جغرافیایی، سیاسی- اجتماعی، ثروت‌های نفتی، عالمان بی‌پروا و جاهلان مقدس‌مآب، سرعت و دایره گسترش تکفیر را افزایش داد و غلو و محترم نشمردن حریم مقدسات مذهبی از سوی برخی از گروه‌های منتسب به شیعه، باورپذیری ادعاهای تکفیری‌ها را تسهیل کرد و در گام بعد توجه غرب را برای استفاده از آن‌ها برای ایجاد تنش و اختلافات مذهبی به خود معطوف ساخت؛ مقاله حاضر به روش کتابخانه‌ای و توصیفی عارضه تکفیر را در بین اهل سنت و شیعیان مورد کالبدشکافی قرار داده است.