فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای سیاسی جهان اسلام

چکیده

تحولات یمن آثار و پیامدهای قابل توجهی بر سیاست و امنیت منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای برجا گذاشته است. اولین نشانه منطقه‌ای آن را می‌توان در ارتباط با رفتارهای مختلف دو بازیگر عمده منطقه یعنی ایران و عربستان مورد توجه قرار داد. بر این اساس سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که ژئوپلتیک هویت چه تأثیری بر الزامات و راهبرد امنیتی ایران و عربستان در منطقه داشته و  این عامل چه نوع الگوی رفتاری را برای این دو کشور در مورد تحولات یمن رقم زده است؟ فرضیه این است که هویت شیعی، انقلابی و استکبارستیز ایران از یک طرف و هویت سنی، پادشاهی و طرفدار غرب عربستان از طرف دیگر، باعث گسترش رقابت‌های ژئوپلتیکی در منطقه خاورمیانه به خصوص به شکل تعارض و جنگ سردی بین این دو کشور در یمن شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هویت مذهبی تأثیرگذارترین عامل بر روابط عربستان و ایران بوده، به طوری که عربستان نگران اعتراضات و خیزش اقلیت شیعه خود به ویژه پس از تعمیق و گسترش بحران یمن بوده است. از این رو برخلاف رویکرد امنیتی هویت محور و مشارکتی ایران در حل منازعات منطقه، عربستان با حمایت و دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای بویژه آمریکا رویکرد تهاجمی را برای تأمین امنیت خود در پیش گرفته است، بدین منظور برای تبیین دقیق­تر موضوع تلاش می‌گردد با بهره‌گیری از تئوری سازه‌انگاری فرضیه پژوهش در قبال تحولات یمن به آزمون گذاشته شود