فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای سیاسی جهان اسلام

بررسی و تدقیق در روابط دوجانبه ایران و عراق طی نیم قرن گذشته، نمای کلی مقاله پیش‌رو را تشکیل می‏دهد. به‌این منظور، پژوهش حاضر در چارچوب «نظریه گفتمان لاکلا و موفه» به بررسی و تجزیه‏ وتحلیل گفتمان‏های حاکم بر مناسبات دو کشور ایران و عراق از آغاز ریاست‏جمهوری صدام حسین تاکنون پرداخته و چگونگی و چرایی هژمونیک شدن گفتمان ایران‏هراسی بر روابط این دو کشور را مورد تبیین قرار داده است. نوع و روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و از روش‏شناسی استنباطی برای یافتن پاسخ‏ها استفاده شده و گردآوری اطلاعات عمدتاً بر مبنای روش کتابخانه‎ای و اینترنتی صورت پذیرفته است. در پاسخ به چگونگی هژمونی گفتمان ایران‏هراسی، یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد که عراق طی نیم قرن گذشته هموراه محور مباحث مربوط به ایران‏هراسی در منطقه بوده است: در دهه اول از عمر جمهوری اسلامی ایران، صدام پرچمدار گفتمان ایران‏هراسی در خاورمیانه بود و با سقوط وی، رهبران تندوری عرب منطقه، مناسبات بدیهی و طبیعی شهروندان و مسؤلین ایرانی و عراقی را روابط مبتنی بر سلطه تعبیر کرده که منجر به ظهور مجدد گفتمان ایران‏هراسی شده است. چرایی هژمون شدن گفتمان ایران‏هراسی در روابط ایران-عراق نیز به تأثیرگذاری شگرف انقلاب اسلامی بر ملت‏های منطقه و ماهیت تجدیدنظرطلبی انقلابی ایران طی دهه‏های اول و سوم باز می‏‌گردد.